การผันคำกริยา (ไวยากรณ์ภาษาญี่ปุ่น)

การผันคำกริยาหมายถึงการแปลงท้ายคำตามคำที่ตามมา
ตัวอย่างเช่นในกรณีของคำว่า “読む(yomu : อ่าน)” มีการเปลี่ยนแปลงที่ท้ายคำเช่น “読まない(yomanai : ไม่อ่าน)”, “読んだ(yonda : อ่านแล้ว)” หรือ “読もう(yomou : อ่านกันเถอะ)” แม้ว่าพวกเขาจะเป็นคำเดียวกันก็ตาม
ส่วน “読(yo)” จะไม่เปลี่ยนแปลงตลอดเวลา นี่เรียกว่า “語幹 (gokan : ก้าน, ต้นศัพท์)”
แล้วก็ส่วนของ “ま(ma)”, “ん(n)” และ “も(mo)” ที่เปลี่ยนแปลงเนื่องจากการผันคำจะเรียกว่า “活用語尾 (katsuyou goo : ท้ายคำผัน)”

แต่มีข้อยกเว้นที่ไม่มี語幹 (gokan : ก้าน, ต้นศัพท์) ก็ยังเปลี่ยนแปลง
ตัวอย่างเช่น “来る(kuru : มา)” เปลี่ยนแปลงเป็น “来た(kita : มาแล้ว)”

6 รูปแบบการผัน

活用形 (katsuyoukei : รูปแบบการผัน)มี6ประเภท:
未然形 (mizenkei : ฟอร์มยังไม่จบสมบูรณ์, ฟอร์มที่ยังไม่เสร็จ), 連用形 (renyoukei : ฟอร์มที่ตามด้วยคำแสดง), 終止形 (shuushikei : ฟอร์มจบ), 連体形 (rentaikei : ฟอร์มที่ตามด้วยคาหลัก), 仮定形 (kateikei : ฟอร์มสมมุติ), 命令形 (meireikei : ฟอร์มคำสั่ง)

未然形 (mizenkei : ฟอร์มยังไม่จบสมบูรณ์, ฟอร์มที่ยังไม่เสร็จ)

未然形 (mizenkei : ฟอร์มยังไม่จบสมบูรณ์, ฟอร์มที่ยังไม่เสร็จ) เป็นฟอร์มที่แสดงสิ่งที่ยังไม่เกิดขึ้นและสิ่งที่ไม่ได้ทำ
มันแสดงให้เห็นถึงความหมายเช่น “ปฏิเสธ” “เป็นสาเหตุ” “เป็นผู้ถูกกระทำ” และ “ความตั้งใจ”
โดยทั่วไปเชื่อมต่อกับคำกริยานุเคราะห์เช่น “ない(nai)”, “せる(seru)”, “れる(reru)”, “られる(rareru)”, “う(u)”, “よう(you)” ฯลฯ

連用形 (renyoukei : ฟอร์มที่ตามด้วยคำแสดง)

連用形 (renyoukei : ฟอร์มที่ตามด้วยคำแสดง) เป็นฟอร์มที่ส่วนใหญ่เชื่อมต่อกับ 用言 (yougen : คำแสดง, ถ้อยคำที่มีการผันเช่น คำกริยา คำคุณศัพท์ คำกริยาเป็นคุณศัพท์ และอื่น ๆ)
แล้วก็เชื่อมต่อกับอนุภาคเช่น “ます(masu)”

終止形 (shuushikei : ฟอร์มจบ)

終止形 (shuushikei : ฟอร์มจบ) เป็นฟอร์มที่ใช้เมื่อหยุดประโยค

連体形 (rentaikei : ฟอร์มที่ตามด้วยคาหลัก)

連体形 (rentaikei : ฟอร์มที่ตามด้วยคาหลัก) เป็นฟอร์มที่ส่วนใหญ่เชื่อมต่อกับคำ 体言 (taigen : คำหลัก, คำนามสรรพนาม ฯลฯ)

仮定形 (kateikei : ฟอร์มสมมุติ)

仮定形 (kateikei : ฟอร์มสมมุติ) เป็นฟอร์มที่ใช้เมื่อทำการตั้งสมมติฐาน
ส่วนใหญ่เชื่อมต่อกับอนุภาค “ば(ba)”

命令形 (meireikei : ฟอร์มคำสั่ง)

命令形 (meireikei : ฟอร์มคำสั่ง) เป็นฟอร์มที่ใช้กับประโยคที่เป็นคำสั่ง

撥音便 (hatsuonbin : เสียงท้ายคำจากการผันคำกริยาเป็นเสียง ん)

นอกเหนือจาก6ประเภทของรูปแบบการผันข้างต้น มีการเปลี่ยนแปลงของท้ายคำผันอีกอันหนึ่ง
撥音便 (hatsuonbin)คือเสียงท้ายคำจากการผันคำกริยาเป็นเสียง ん(n)
ขอยกตัวอย่างที่เป็นรูปธรรม
活用語尾 (katsuyou goo : ท้ายคำผัน) ของ連用形 (renyoukei : ฟอร์มที่ตามด้วยคำแสดง) ของ “読む” คือ “み(mi)” แต่ใน 撥音便 มันจะเป็น “ん(n)”
ดูประโยคตัวอย่างด้านล่างค่ะ
ตัวอย่าง: 本を読んだ。(hon o yonda : อ่านหนังสือ)
ตัวอย่าง: 本を読んで勉強した。(hon o yonde benkyou shita : อ่านหนังสือและเรียน)
คุณจะเห็นและได้ยิน撥音便 (hatsuonbin) บ่อยๆ ดังนั้นต้องจำเอาไว้

คำกริยา

การผันคำกริยามี4ประเภท: 五段活用 (godan katsuyou : การผัน5ขั้น), 上一段活用 (kami ichidan katsuyou : การผัน1ขั้นตัวบน), 下一段活用 (shimo ichidan katsuyou : การผัน1ขั้นตัวล่าง), และ変格活用 (henkaku katsuyou : การผันคำพิเศษ (แถว ka, แถว sa))

五段活用 (godan katsuyou : การผัน5ขั้น)

การผันให้ท้ายคำผันเป็นเสียงสระห้าเสียง “あ(a), い(i), う(u), え(e), お(o)” เรียกว่า “五段活用 (godan katsuyou : การผัน5ขั้น) ”

未然形	連用形	終止形	連体形	仮定形	命令形
-a -o	-i	-u	-u	-e	-e

ตัวอย่าง
五段活用 (godan katsuyou : การผัน5ขั้น) ของคำกริยา “読む”

語幹ก้าน	未然形	連用形	終止形	連体形	仮定形	命令形
読(yo)	ま(ma) も(mo)	み(mi)	む(mu)	む(mu)	め(me)	め(me)
ตัวอย่าง	読まない(yomanai:ไม่อ่าน) 読もう(yomou:อ่านกันเถอะ)	読みます(yomimasu:อ่านครับ/ค่ะ)	読む(yomu:อ่าน)	読むとき(yomutoki:เมื่ออ่าน)	読めば(yomeba:ถ้าอ่าน)	読め(yome:อ่านสิ)

上一段活用 (kami ichidan katsuyou : การผัน1ขั้นตัวบน)

การผันให้ท้ายคำผันเป็นเสียงสระ “い” เรียกว่า “上一段活用 (kami ichidan katsuyou : การผัน1ขั้นตัวบน) ”

未然形	連用形	終止形	連体形	仮定形	命令形
-i	-i	-i る(ru)	-i る(ru)	-i れ(re)	-i ろ(ro)/よ(yo)

ตัวอย่าง
上一段活用 (kami ichidan katsuyou : การผัน1ขั้นตัวบน) ของคำกริยา “見る (miru : ดู)”

語幹ก้าน	未然形	連用形	終止形	連体形	仮定形	命令形
見(mi)	み(mi)	み(mi)	みる(miru)	みる(miru)	みれ(mire)	みろ(miro)/みよ(miyo)
ตัวอย่าง	見ない(minai:ไม่ดู)	見ます(mimasu:ดูครับ/ค่ะ)	見る(miru:ดู)	見るとき(mirutoki:เมื่อดู)	見れば(mireba:ถ้าดู)	見ろ(miro:ดูสิ)／見よ(miyo:ดูสิ)

下一段活用 (shimo ichidan katsuyou : การผัน1ขั้นตัวล่าง)

การผันให้ท้ายคำผันเป็นเสียงสระ “え” เรียกว่า “下一段活用 (shimo ichidan katsuyou : การผัน1ขั้นตัวล่าง) ”

未然形	連用形	終止形	連体形	仮定形	命令形
-e	-e	-e る(ru)	-e る(ru)	-e れ(re)	-e ろ(ro)/よ(yo)

ตัวอย่าง
下一段活用 (shimo ichidan katsuyou : การผัน1ขั้นตัวล่าง) ของคำกริยา “食べる (taberu : กิน)”

語幹ก้าน	未然形	連用形	終止形	連体形	仮定形	命令形
食(ta)	べ(be)	べ(be)	べる(beru)	べる(beru)	べれ(bere)	べろ(bero)
ตัวอย่าง	食べない(tabenai:ไม่กิน)	食べます(tabemasu:กินครับ/ค่ะ)	食べる(taberu:กิน)	食べるとき(taberutoki:เมื่อกิน)	食べれば(tabereba:ถ้ากิน)	食べろ(tabero:กินสิ)

ข้อยกเว้น
下一段活用 (shimo ichidan katsuyou : การผัน1ขั้นตัวล่าง) ของคำกริยา “くれる : (kureru : ให้)”

語幹ก้าน	未然形	連用形	終止形	連体形	仮定形	命令形
く(ku)	れ(re)	れ(re)	れる(reru)	れる(reru)	れれ(rere)	れ(re)（れろ(rero)）
ตัวอย่าง	くれない(kurenai:ไม่ให้)	くれます(kuremasu:ให้ครับ/ค่ะ)	くれる(kureru:ให้)	くれるとき(kurerutoki:เมื่อให้)	くれれば(kurereba:ถ้าให้)	くれ(kure:ให้สิ)

カ行変格活用 (kagyou henkaku katsuyou : การผันคำพิเศษแถว ka)

นี่คือการผันเพียงคำกริยา “来る (kuru : มา)”
คำเดียว “来る”

語幹ก้าน	未然形	連用形	終止形	連体形	仮定形	命令形
	こ(ko)	き(ki)	くる(kuru)	くる(kuru)	くれ(kure)	こい(koi) こよ(koyo)
ตัวอย่าง	来ない(konai:ไม่มา)	来ます(kimasu:มาครับ/ค่ะ)	来る(kuru:มา)	来るとき(kurutoki:เมื่อมา)	来れば(kureba:ถ้ามา)	来い(koi:มาสิ)

サ行変格活用 (sagyou henkaku katsuyou : การผันคำพิเศษแถว sa)

นี่คือการผันเพียงคำกริยา “する (suru : ทำ)” และคำกริยาผสมเช่น “勉強する (benkyou suru : เรียน)”

未然形	連用形	終止形	連体形	仮定形	命令形
し(shi) せ(se) さ(sa)	し(shi)	する(suru)	する(suru)	すれ(sure)	しろ(shiro) せよ(seyo)

ตัวอย่าง
サ行変格活用 (sagyou henkaku katsuyou : การผันคำพิเศษแถว sa) ของคำกริยา “演奏する : เล่น(เครื่องดนตรี)”

語幹ก้าน	未然形	連用形	終止形	連体形	仮定形	命令形
演奏(ensou)	し(shi) せ(se) さ(sa)	し(shi)	する(suru)	する(suru)	すれ(sure)	しろ(shiro) せよ(seyo)
ตัวอย่าง	演奏しない(ensoushinai:ไม่เล่น(เครื่องดนตรี) 演奏せず(sensousezu:ไม่เล่น(เครื่องดนตรี) 演奏させる(ensousaseru:ทำให้เล่น(เครื่องดนตรี))	演奏します(ensoushimasu:เครื่องดนตรี)ครับ/ค่ะ)	演奏する(ensousuru:เล่น(เครื่องดนตรี))	演奏するとき(ensousurutoki:เมื่อเล่น(เครื่องดนตรี))	演奏すれば(ensousureba:ถ้าเล่น(เครื่องดนตรี))	演奏しろ(ensoushiro:เล่น(เครื่องดนตรี)สิ)

คำคุณศัพท์

未然形	連用形	終止形	連体形	仮定形	命令形
-かろ(karo)	-かっ(ka(t)) -く(ku)	-い(i)	-い(i)	-けれ(kere)

ตัวอย่าง
การผันของคำคุณศัพท์ “白い (shiroi : สีขาว)”

語幹ก้าน	未然形	連用形	終止形	連体形	仮定形	命令形
白(shiro)	かろ(karo)	-かっ(ka(t)) -く(ku)	い(i)	い(i)	けれ(kere)
ตัวอย่าง	白かろう(shirokarou:คงจะขาว)	白かった(shirokatta:สีขาว(เมื่อก่อน) 白くなった(shirokunatta:เป็นสีขาวแล้ว)	白い(shiroi:สีขาว)	白いとき(shiroitoki:เมื่อสีขาว)	白ければ(shirokereba:ถ้าสีขาว)

คำกริยาเป็นคุณศัพท์ครับ

ダ型活用 (dagata katsuyou : การผันแบบ da)

語幹ก้าน	未然形	連用形	終止形	連体形	仮定形	命令形
安全(anzen)	-だろ(daro)	-だっ(da(t)) -で(de) -に(ni)	-だ(da)	-な(na)	-なら(nara)
ตัวอย่าง	安全だろう(anzendarou:คงจะปลอดภัย)	安全だった(anzendatta:ปลอดภัย(เมื่อก่อน) 安全である(anzendearu:ปลอดภัย) 安全に行う(anzenniokonau:ทำอย่างปลอดภัย)	安全だ(anzenda:ปลอดภัย)	安全なとき(anzennatoki:เมื่อปลอดภัย)	安全ならば(anzennaraba:ถ้าปลอดภัย)

อย่างไรก็ตามใน丁寧語 (teineigo : ภาษาสุภาพ) มันผันดังนี้

語幹ก้าน	未然形	連用形	終止形	連体形	仮定形	命令形
安全(anzen)	-でしょ(desho)	-でし(deshi)	-です(desu)	（-です(desu)）	（-でしたら(deshitara)）
ตัวอย่าง	安全でしょう(anzendeshou:คงจะปลอดภัยครับ/ค่ะ)		安全です(anzendesu:ปลอดภัยครับ/ค่ะ)		安全でしたら(anzendeshitara:ถ้าปลอดภัยครับ/ค่ะ)

タルト活用 (taruto katsuyou : การผันแบบ taruto)

語幹ก้าน	未然形	連用形	終止形	連体形	仮定形	命令形
堂々		-と(to)		-たる(taru)		-たれ(tare)
ตัวอย่าง		堂々とした(doudoutoshita:สง่างาม)		堂々たる態度(doudoutarutaido:ทัศนคติที่สง่างาม)

คำกริยานุเคราะห์

คำกริยานุเคราะห์มีการผันหลายอย่างสำหรับคำกริยานุเคราะห์แต่ละอัน
ต่างจากคำกริยาไม่มีความแตกต่างระหว่างก้านและท้ายคำผัน

ตัวอย่าง
การผันของคำกริยานุเคราะห์ “させる (saseru : ให้)”

語幹ก้าน	未然形	連用形	終止形	連体形	仮定形	命令形
	させない(sasenai:ไม่ให้)	させた(saseta:ให้(เมื่อก่อน))	させる(saseru:ให้)	させるとき(saserutoki:เมื่อให้)	させれば(sasereba:ถ้าให้)	させろ(sasero:ให้สิ)、 させよ(saseyo:ให้สิ)

可能動詞 (kanoudoushi : กริยาแสดงความเป็นไปได้)

คำกริยาที่แสดงความหมายว่า “สามารถทำได้” ในหนึ่งคำเรียกว่า “可能動詞 (kanoudoushi : กริยาแสดงความเป็นไปได้) ”

คำกริยาที่สามารถเป็น “可能動詞 (kanoudoushi : กริยาแสดงความเป็นไปได้) ” ได้ เป็นคำกริยาของ “五段活用 (godan katsuyou : การผัน5ขั้น) ” เท่านั้น
“可能動詞 (kanoudoushi : กริยาแสดงความเป็นไปได้) ” คือคำกริยาที่เปลี่ยนคำกริยาของ五段活用 (godan katsuyou : การผัน5ขั้น) ให้ผัน1ขั้นตัวล่าง

ตัวอย่างของ可能動詞 (kanoudoushi : กริยาแสดงความเป็นไปได้)
ทุกคำมีความหมายของ “สามารถทำได้” ในหนึ่งคำ

คำกริยา	กริยาแสดงความเป็นไปได้
行く(iku:ไป)	行ける(ikeru:ไปได้)
打つ(utsu:ตี)	打てる(uteru:ตีได้)
飛ぶ(tobu:บิน)	飛べる(toberu:บินได้)
会う(au:พบกัน)	会える(aeru:พบกันได้)
読む(yomu:อ่าน)	読める(yomeru:อ่านได้)
作る(tsukuru:ทำ)	作れる(tsukureru:ทำได้)
泳ぐ(oyogu:ว่ายน้ำ)	泳げる(oyogeru:ว่ายน้ำได้)